اصلی كه فراموش شده است؛
نقش مشارکت های اجتماعی در مدیریت شهری کلانشهر اراک
فست تریپ: خبرگزاری مهر در گفتگو با رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر اراک به مناسبت روز جهانی مشارکت اجتماعی به بررسی نقش مشارکت های اجتماعی در مدیریت شهری کلانشهر اراک پرداخته است.
خبرگزاری مهر، گروه استانها - کورش دیباج: آدمیان در اجتماع با یکدیگر رفتار متقابل دارند. این کنش متقابل آدمیان با یکدیگر، رفتار اجتماعی نامیده می شود. جامعه شناسان با کاوش مفهوم رفتار اجتماعی به مفهوم مهمی به نام جهت گیری رفتار اجتماعی دست یافته اند. جهت گیری رفتاری یک جامعه می تواند مثبت باشد یا منفی. آن گاه که جهت گیری رفتاری یک جامعه مثبت باشد، مسیر جامعه رو به کمال و تعالی خواهد بود و آنگاه که منفی باشد، جامعه رو به زوال و انحطاط خواهد رفت.
یکی از مؤلفه های مهم در جهت گیری مثبت رفتار یک جامعه در مفهوم مشارکت نهفته است، از این روست که مفهوم مشارکت، خصوصاً از دهه ۷۰ میلادی به بعد بعنوان یک موضوع مهم و کلیدی جای خودرا در علوم اجتماعی و سیاسی باز کرد، البته دامنه آن در فلسفه های سیاسی نیز تجلی یافت. این معنا، چنان مهمست که در خیلی از مفاهیم اجتماعی دیگر چون همیاری، تعاون، هم اندیشی، همراهی، و مددکاری اشتراک مساعی نیز جایگاهی خاص دارد.
مشارکت می تواند دارای لایه های مختلفی از قبیل مشارکت در تصمیم گیری ها، مشارکت در تصمیم سازی ها، مشارکت در عمل و اجرا و مشارکت در سطح نظارت باشد. از شروع تاریخ تاکنون، سطوحی از مشارکت را در همه جوامع می توان یافت و این بیان کننده آنست که فطرت سالم آدمی، اقتضای مشارکت دارد، اما نکته اینجاست که امروزه توجه به همه سطوح آن بعنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای جوامع فعلی تلقی می شود. از طرفی حدود ده سال است که موضوع شورایاری محلات و سپس مدیریت محله محور در مدیریت شهری کشوری شکل گرفته و به دنبال خود ساختارهایی را به وجود آورده است. اما این ساختار در مدیریت شهری کلانشهر اراک هنوز ایجاد نشده است و شاهد می باشیم که کمترین افزایش مشارکت اجتماعی و واگذاری امور مردم به مردم از طرف مدیریت شهری کلانشهر اراک در ضمن سالهای اخیر اتفاق افتاده است. بدین جهت خبرگزاری مهر جهت بررسی عدم شکل گیری مشارکت در مدیریت شهری با پیمان عین القضاتی، رییس کمسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی کلانشهر گفتگویی را انجام داده و از وی پرسیده است با عنایت به این که شورای ششم شهر اراک محور فعالیت هایش را بر مشارکت اجتماعی شهروندان گذاشته است، چه رویکرد و سیاستی را در افزایش مشارکت اجتماعی شهروندان دنبال می کند؟
مدیریت شهری باید بر پایه مشارکت اجتماعی اداره شود
اهمیت افزایش مشارکت اجتماعی بر کسی پوشیده نیست، این مقوله در شورای ششم و مدیریت شهری شهر اراک چه جایگاهی دارد؟
هر ساله برنامه های عمرانی فرهنگی مختلفی اجرا می شود که نقش شهروندان در آنها تا حدودی مؤثر است. اما سهم و میزان مشارکت شهروندان می تواند بیش از گذشته افزایش یابد. این اتفاق می تواند تحقق پذیری بیشتر برنامه ها و رویکرد اجتماعی شهرداری را تقویت کند. برای اداره امور عمومی شهری ۲ روش بیشتر مورد توجه قرار دارد. روش حکومت، که در آن شهرداری مسئولیت تمام امور را برعهده دارد.
این نهاد موظف است تمامی خدمات را برای شهروندان فراهم آورد. این روش به جهت مسائلی مانند پیچیدگی بیش از پیش زندگی و کاهش توان مدیریت ها در حل مسائل شهری و از بین بردن یا تضعیف قوه استقلال و ابتکار عمل شهروندان، مورد چالش های جدی قرار گرفته است.
دومین روش حکومت داری است، که مسئولیت اداره عمومی شهر میان سه نهاد شهرداری، جامعه مدنی و بخش خصوصی تقسیم شده است. هریک از این سه نهاد بطور مشترک در قبال تمامی مسائل پاسخگو هستند. در این رابطه مشترک، الزام است هر یک از شرکا منابعی را فراهم آورند. منابع شهرداری شامل امکانات فنی، توان مالی و روش های مردم سالارانه انجام امور و منابع بخش خصوصی شامل توان مدیریت و روش های راندمان و کارآمد انجام امور و منابع جامعه مدنی شامل دارایی های اجتماعی و فرهنگی است که در شورای ششم اراک بر روش دوم تکیه شده است تا هر سه بخش بتوانند کارایی لازم خودرا داشته باشند.
رویکرد مدیرت شهری اراک در مشارکت اجتماعی رویکرد غلطی بوده است
سازمان های مردم نهاد شهر اراک تا کنون توانسته اند به مقوله مشارکت شهروندان در مدیریت شهری اراک کمک کنند؟
امروزه سازمان های غیردولتی و تشکل های مردمی بعنوان راه حل حل مشکلات و پاسخگویی به چالش های جامعه شهری مطرح هستند، نهادهایی که می توانند در جهت تحقق مدیریت پایدار شهری مؤثر واقع شوند. جامعه، سازمان های غیردولتی و سازمان های محله محور را نهادهایی برخاسته از مردم برای کمک به همنوعان با نگرش های مبتنی بر توانمند سازی شهروندان می شناسند.
شهر اراک با وجود سازمان های مردم نهاد گوناگون از نبود سازمان مردم نهاد تخصصی در زمینه مدیریت شهری رنج می برد. خاصیت پدیده ای چون جامعه، پویایی و تغییر است. همپای جوامع شیوه های حکمرانی نیز باید تغییر کند تا تعادل بین حکومت و شهروندان برقرار باشد. نمونه های موفق جوامع پویا که مردم در آنها زندگی به مفهوم کیفی و مطلوب را تجربه می کنند، تنها با مشارکت شهروندان و نهادینه شدن حق شهروندی به مقصود رسیده است. در زمینه مدیریت شهری کلانشهر اراک متأسفانه این امر اتفاق نیافتاده است و دلیل این امر به رویکرد مدیریت شهری کلانشهر اراک در دوره های گذشته بر می گردد متأسفانه رویکرد مدیریت شهری کلانشهر اراک در دوره های گذشته تقویت سازمان های مردم نهاد در زمینه مدیریت شهری نبوده است به همین خاطر است که شهر اراک با وجود سازمان های مردم نهاد گوناگون از نبود سازمان مردم نهاد تخصصی در زمینه مدیریت شهری رنج می برد.
افزایش سرمایه اجتماعی یک اصل مهم در مدیریت شهری است
کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی کلانشهر اراک برای افزایش مشارکت های اجتماعی شهروندان در مدیریت شهری چه راهبردی را دنبال می کند؟
افزایش سرمایه اجتماعی و اعتمادسازی بین مجموعه مدیریت در شهرداری، شورای شهر و شهروندان با اهمیت ترین اولویت فعالیت در کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی دور ششم کلانشهر اراک است و خوشبختانه ساز و کار این ارتباط و تعامل دو سویه بین مجموعه مدیریت شهری و معتمدان و افراد مؤثر در کلانشهر اراک برقرار شده است برای اینکه مشارکت اجتماعی را می توان به مفهوم حضور جدی، فعال و آگاهانه مردم در کارهای اقتصادی و اجتماعی دانست و فراموش نکنیم که یکی از ابعاد مشارکت اجتماعی، مشارکت در مدیریت شهری است.
به مشارکت اجتماعی شهروندان در مدیریت شهری اراک اشاره شد، باتوجه به پاندمی کرونا شهروندان چه نقشی در مشارکت هر چه بیشتر با مدیریت شهری در برخورد با بحران هایی همچون بحران کرونا دارند؟
مدیریت شهری یک حکومت محلی است که پل ارتباطی بین جامعه و نهادهای دولتی مستقر در آن شهر برقرار می کند در دوران معاصر مدیریت شهری یک مفهوم فراگیر شده و بصورت اصلاحی این طور تعریف می شود که هدف مدیریت شهری تقویت سازمان های دولتی و غیر دولتی برای شناسایی، برنامه ریزی، سیاستگذاری و پیاده سازی آنها بمنظور فعال کردن دستگاهها برای مقابله با بحران ها و چالش ها است، بدین سبب می توان گفت مدیریت شهری یک حکومت محلی است که پل ارتباطی بین جامعه و نهادهای دولتی مستقر در آن شهر برقرار می کند، با این تعریف متوجه خواهیم شد که مدیریت شهری یک وظیفه چند وجهی دارد یعنی در تمامی حوزه ها و عرصه های مدیریت شهر شامل امنیت، اجتماع، اقتصاد، بهداشت و محیط زیست آن باید فعالیت مؤثر داشته باشد اما آنچه که در سنوات اخیر جهان با آن روبه رو شده است، بحران زیست محیطی است و بطور قطع در بحث زیست محیط و به عبارتی سلامت جامعه باید شاهد تلاش بیشتر مدیریت شهری باشیم، اینجاست که متوجه خواهیم شد در ورود بحران های طبیعی، زیست محیطی و بهداشتی مدیریت شهری بزرگترین و بیشترین نقش را باید ایفا کند البته در کشورهای توسعه یافته این نقش پررنگ تر است و در کشورهای درحال توسعه این تصمیم گیری طبیعی است که تابع سیاست های موجود است ولی به هر حال ما نمی توان از وظایف بسیار کارآمد و مؤثر مدیریت شهری در مقابله با بحران چشم پوشی کرد.
اصول تربیت شهری و شهروندی باید یک اصل مهم در مدیریت شهری اراک باشد
مدیریت شهری چه وظایفی در مقابله با بحران کرونا دارد؟ آیا وظیفه آن فقط به اقداماتی همچون گندزدایی معابر و امکان عمومی و … بر می گردد یا وظایف فراتر و مهم تری دارد؟
ساختار مدیریت شهری باید مبتنی بر اصولی باشد که در پدیده های اجتماعی و حوزه های بحرانی بتواند مؤثر عمل کند در حقیقت وظایف مدیریت شهری را در مقابله با بحران ها و پدیده های اجتماعی را نمی توان منحصر به یک دوره خاص کرد برای اینکه در دوره های خاص تعدادی از وظایف برجسته تر خواهند شد ولی به علت این که در زمینه مدیریت شهری باید سیاستگذاری برمبنای پیشگبری نه در زمینه درمان تنظیم شود. به نظر می آید که در ساختار و وظایف مدیریت شهری باید اصولی رعایت شود تا کمک به گذر موفقیت آمیز از بحران های چون بحران کرونا داشته باشد.
یکی از وظایف مدیریت شهری در مقابله با بحران ها و پدیده های اجتماعی، «آموزش اصول تربیت شهری و شهروندی» است، اکنون مشکلی که در کشور با آن مواجه هستیم، شهروندان از قوانین و عناوینی که برای پیشگیری و مقابله با کرونا تاکید می شود، پیروی نمی کنند، یکی از کارهای خوبی که حداقل می توانست در استان مرکزی به خصوص مدیریت شهر اراک در بحران کرونا اتفاق بیافتد آموزش شهروندی بود که متأسفانه به درستی اتفاق نیافتاد به هر حال در ضمن سالهای اخیر شاهد مهاجرت روستاییان به شهرها و شکل گیری سکونتگاه های غیر رسمی در شهرها هستیم و به اصلاح با پدیده ای به نام «مدرن شدن شهرها» مواجه هستیم که این موارد نیاز به آموزش شهروندی دارد، بدین سبب این آموزش یک اصل و وظیفه مهم در زمینه مدیریت شهری است.
مدیریت شهری باید اصل ضوابط و قوانین را برای آگاهی شهروندان در اختیار عموم قرار دهد، بدین معنا که قوانین و ضوابط شهری باید دسترسی آن برای همگان فراهم گردد و گردش آزاد اطلاعات صورت گیرد. در پدیده کرونا باید شهروندان به ظرفیت بهداشت و درمان شهر خود به چه میزان است و به چه میزان توان مثبت برای مقابله با این بیماری وجود دارد و این که اگر شهروندان موارد پیشگیری را رعایت نکنند گرفتار بحران خواهند شد، آگاه باشند که این امر با گردش آزاد اطلاعات در زمینه سلامت و مدیریت شهری اتفاق می افتد. این گردش آزاد اطلاعات نه فقط به مدیریت شهری برای مقابله با بحران کرونا کمک می نماید بلکه موجب پیش گیری از رانت خواری در زمینه مدیریت شهری خواهد شد.
در تمامی حوزه مدیریتی به خصوص حوزه مدیریت شهری باید اصلی به نام «اختیار، مسئولیت» تقویت شود، یعنی باید به شهروندان در ساختار مدیریت شهری هم اختیار دهیم و هم مسئولیت در مقابل اختیار به آنها آموزش داده شود. اکنون تعبیری که از آزادی فردی می شود، سبب شده که زنجیره کرونا شکسته نشود و افراد بصورت فردگرایانه تصمیم می گیرند در صورتیکه اختیار به شهروندان داده می شود باید مسئولیت اجتماعی در قبال این این اختیار به شهروندان آموزش داده شود و هر شهروند باید در اثر این آموزش ها به این باور برسد که در قبال این اختیارات که مدیریت شهری به وی داده است در مقابل جان هر شهروند دیگری مسئول است.
امروز با پدیده کرونا مواجه هستیم ولی روزهای گذشته با بحث هایی همچون آلودگی هوا مواجه بوده ایم که مجدد شهروندان اختیار داشته ولی مسئولیت نمی پذیرفتند یا مسئله رهاسازی زباله های عفونی در شهر اراک و مواردی از این قبیل که با آموزش اختیار و مسئولیت توأمان باید اتفاق بیافتد متأسفانه در مدیریت شهری اراک این امر اتفاق نیافتاده است و پیشرفت در مقابله با این بحران های زیست محیطی کم است.
جلب اعتماد مردمی با بخش خصوصی یک کار دو سویه است
یکی دیگر از با اهمیت ترین وظایفی که مدیریت شهری در مقابله با پدیده های اجتماعی و بحران ها باید توجه ویژه ای به آن داشته باشد، ارتباط دو سویه با شهروندان است، مدیریت شهری در تمامی زمان ها به خصوص بروز بحران ها و پدیده های اجتماعی باید این ارتباط دو سویه با شهروندان را داشته و بیشتر از گذشته باید آنرا تقویت کند و این ارتباط مداوم منحصر به یک ساعت و یک روز خاص بصورت نمادین و تزئینی همچون روز اراک، صدمین سالگرد شهرداری اراک و … نباید باشد برای اینکه بهترین افرادی که می تواند به مدیریت شهری در بروز چالش ها و بحران ها کمک نماید، خود مردم هستند.
این مردم هستند که عملکرد مسئولان و مدیریت شهری در مقابله با چالش ها و بحران ها را مشاهده کرده و مؤثر یا غیر مؤثر بودن اقدامات را به مسئولان و مدیریت شهری اطلاع می دهند. اکنون شاهد می باشیم فاصله بین مردم و مسئولان با گسترش شبکه ها و فضای مجازی وجود ندارد و به آسانی می توان بوسیله بستر فضای مجازی ارتباط هر چه بیشتر مردم با مسئولان را فراهم آورد، منتهی محقق شدن این امر نیازمند تدابیر ویژه ای است.
«جلب اعتماد مردمی با بخش خصوصی» موضوع و وظیفه مهم دیگری در زمینه مدیریت شهری است، دولت ها، مدیریت های شهری، سازمان ها و نهادهای دولتی توان پوشش دادن و تامین نیازهای مردم را ندارند نه فقط در کشورمان بلکه در هیچ جای جهان این امر به درستی اتفاق نمی افتد، اکنون در کشورهای توسعه یافته در بحث مقابله با کرونا وقتی با بحران مواجه می شوند توانایی برطرف نمودن نیازهای مردم خودرا نداشته بدین سبب به سمت بخش خصوصی، غیر دولتی و کمک های مردمی می روند.
جلب اعتماد مردمی با بخش خصوصی یک کار دو سویه است در حقیقت این وظیفه مدیریت شهری است که اعتماد بخش مردمی را جلب کرده و بستر را برای مشارکت بخش مردمی برای مقابله با بحران هایی همچون بحران کرونا فراهم آورد.
یک نهاد غیردولتی را می توان به دو بخش تقسیم کرد یک بخشی برای بحث های درآمدزایی فعالیت می کند و بخش دیگر بصورت داوطلبانه خود نشان می دهد، در دوره بحران کرونا جای خالی سازمان های مردم نهاد و بخش خصوصی را خالی می بی نم و جا دارد به این سازمان های مردم نهاد بیش از قبل اهمیت داده شود و فعالیت آنان بیشتر دیده شود، بازرسی برخی از سازمان مردم نهاد، کمک خیرین به بیمارستان و کادر درمان در شهر اراک و استان مرکزی اقدام بسیار باارزش است ولی وظیفه سازمان های مردم نهاد در مقابله با بحران ها فقط به این دو امر خلاصه نمی گردد.
منبع: ifasttrip.com
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب