رئیس سازمان نقشه برداری در گفتگو با مهر مطرح كرد؛
عوارض بی توجهی به فرونشست، تخریب سیستم های آبیاری وشریان های حیاتی
فست تریپ: رئیس سازمان نقشه برداری كشور اظهار داشت: فرونشست می تواند به خیابان ها، پل ها و بزرگراه ها لطمه زده، خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب را مختل كرده، به پی ساختمان ها لطمه رسانده و موجب ترك در آنها شود.
مسعود شفیعی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینكه پدیده فرونشست ناشی از تغییرات ارتفاعی در سطح پوسته زمین است، گفت: این پدیده لزوما علائم ظاهری ندارد، اما گاهی به شكل شكاف های عمیق در سطح زمین و فروریزش خودرا نشان داده است و از طرفی دیگر سبب می شود ابنیه و ساختمان ها گرفتار شكست و یا تَرَك شوند.
رئیس سازمان نقشه برداری كشور تاكید كرد: در مناطق متأثر از فرونشست باید متناسب با پهنه بندی فرونشست ها، زیرساخت های حیاتی كشور را طراحی كرد و توسعه داد و پیش از احداث و توسعه هرگونه زیرساخت، استقرار جمعیت و طراحی شریان های حیاتی، مطالعات فرونشست را بعنوان یكی از تحقیقات ضروری و اولیه انجام داد تا با اقدامات خود، میزان فرونشست را تشدید نكنیم.
وی با اشاره به اینكه فرونشست و شكاف های زمین كه به آهستگی و به تدریج گسترش می یابند، شاید همان تاثیر خطرهای ناگهانی و فاجعه بار مانند سیل و زلزله را نداشته باشد، اشاره كرد: امكان دارد میزان تخریب در منطقه در حال فرونشست به میزان گسترده مشاهده نشود، حتی آثار سطحی حاصل از آن باز به راحتی قابل تشخیص نباشد، با این وجود بطور معمول خسارت های ناشی از فرونشست ها و شكاف های زمین، ترمیم ناپذیر، پر هزینه و مخرب است.
تصویری از فرونشست در منطقه شهریار_منبع: سازمان نقشه برداری كشور
رئیس سازمان نقشه برداری كشور اظهار داشت: بعنوان نمونه فرونشست ها می توانند به تخریب سیستم های آبیاری و خاك های حاصلخیز كشاورزی (با پایین آوردن تخلخل آنها) بیانجامند. خسارت به چاه ها در منطقه های فرونشست روستایی و شهری متداول می باشد، این مساله سبب خرابی چاه ها می شود به نحوی كه در ظاهر لوله چاه كه از سطح زمین بالا آمده دیده می شود، در حالیكه لوله ثابت بوده و این سطح زمین است كه پایین رفته است.
شفیعی افزود: مناطق شهری به سبب تراكم جمعیت، ساختمان ها و شریان های حیاتی بطور ویژه لطمه پذیرتر هستند. این پدیده می تواند به خیابان ها، پل ها و بزرگراه ها لطمه زده، خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب را مختل كرده، به پی ساختمان ها لطمه رسانده و سبب ترك در آنها شود.
وی اظهار داشت: در این حالت سازه هایی كه وسعت زیادتر و ارتفاع بیشتری دارند، لطمه پذیرترند. بعنوان نمونه خطوط راه آهن، سدهای خاكی، تصفیه خانه ها و كانال ها از لطمه پذیری زیادتری برخوردار می باشند. بطور كلی هر سازه ای كه در راه شكل گیری شكاف یا فروچاله واقع شده باشد، در معرض لطمه بیشتری قرار دارد.
تصویری از فرونشست در منطقه ورامین_منبع: سازمان نقشه برداری كشور
معاون سازمان برنامه و بودجه كشور اضافه كرد: پدیده فرونشست با احداث تغییر در وضعیت توپوگرافی زمین می تواند سبب بروز تغییرات شایان توجهی در هیدرولوژی منطقه شود. بعنوان مثال در این مناطق امكان دارد سیلاب های عظیم و مخربی به وقوع بپیوندد در حالیكه پیش از احداث فرونشست هیچ سابقه ای از سیلاب وجود نداشته است.
وی افزود: از طرف دیگر این پدیده می تواند با احداث تغییر در وضعیت «زمین آب شناختی منطقه» از قبیل جهت و سرعت جریان آب زیرزمینی، بیلان آب زیر زمینی و غیره نتیجه های ناهنجار بیشتری به دنبال داشته باشد.
تصویری از فرونشست در ابنیه روستای دیندارلو از توابع شهرستان فسا_منبع: سازمان نقشه بردرای كشور
شفیعی در ادامه با اشاره به اینكه وجود نقاط مبنای ارتفاعی در فواصل مشخص در سراسر پهنه سرزمین، یكی از نیازهای اولیه برای پایش تغییرات هندسی پوسته زمین در كشورهاست كه این مهم در بیشتر نقاط جهان توسط سازمان های ملی نقشه برداری به انجام می رسد، اظهار داشت: وجود این شبكه نقاط - كه ارتفاع آنها نسبت به سطح متوسط دریاها در مقطع زمانی معینی اندازه گیری شده است- ضمن اینكه در تهیه نقشه های توپوگرافی لزوم دارد -و بدون آنها انجام پروژه های عمرانی، راه اندازی راه ها، خطوط لوله و...غیر ممكن است- این امكان را به وجود می آورد كه با تكرار اندازه گیری ها در فواصل زمانی تعریف شده، به تغییر احتمالی ارتفاع ناشی از عوامل مختلف، همچون حركات تكتونیكی پوسته زمین و یا تغییر چگالی در لایه های پایین تر پوسته پی ببریم.
طول شبكه ترازیابی به ۸۴ هزار كیلومتر می رسد
رئیس سازمان نقشه برداری كشور گفت: احداث شبكه نقاط مبنای ارتفاعی كشور كه بوسیله عملیات ترازیابی انجام می شود، اولین بار در دهه ۳۰ شمسی در قالب طرح شبكه ترازیابی سراسری كشور، با نظارت كارشناسان آمریكایی در ایران به مرحله اجرا درآمد، اما باتوجه به تجهیزات محدود آن زمان، نبود راه های ارتباطی مناسب و كوتاهی در حفظ و نگهداری علائم ارتفاعی، تنها تعداد بسیار كمی از نقاط این شبكه باقی ماندند. همین طور به سبب برخی ناهماهنگی ها در روش تعیین اختلاف ارتفاع، ارتفاع این نقاط اعتبار زیادی نداشتند، پس سپس پیروزی انقلاب اسلامی، همگام با دیگر طرح های بنیادی، لزوم اجرای طرح جدید شبكه ترازیابی درجه یك توسط كارشناسان داخلی، مورد توجه مسئولان كشور قرارگرفت و سازمان نقشه برداری كشور اجرای این طرح بزرگ را برعهده گرفت.
وی اضافه كرد: در اواخر سال ۱۳۵۸، نخستین گروه ترازیابی دقیق با دستورالعمل جدید، كار ترازیابی را آغاز نموده و تا آخر سال ۱۳۶۰ حدود ۱۸۰۰ كیلومتر ترازیابی در سطح كشور انجام گرفت. در سال ۱۳۶۰ مسیرهای قطعی ترازیابی دقیق طراحی شد و در این سری از مشاهدات حجم عملیات ترازیابی صورت گرفته در كل كشور، برای ترایابی درجه یك، متجاوز از ۳۳۵۰۰ كیلومتر بود.
رئیس سازمان نقشه برداری كشور تصریح كرد: سپس اتمام مشاهدات ترازیابی شبكه درجه یك در سال ۱۳۷۶ و برای تعیین ارتفاع نهایی شبكه ترازیابی، از بین ایستگاه های اندازه گیری تراز آب به وجود آمده در بنادر چابهار، شهیدرجایی، بوشهر، كنگان و اسكله امام حسن(ع)، ایستگاه واقع در اسكله شهیدرجایی بندرعباس برگزیده شد و با انتقال ارتفاع از ایستگاه های جزر و مدسنجی به ایستگاه DN-G۱۰۰۱ از شبكه ترایابی دقیق درجه یك كشور، این ایستگاه درجه یك عملا بعنوان مبنای نهایی شبكه ارتفاعی كشور درنظر گرفته شد.
شفیعی با اشاره به وضعیت فعلی شبكه ترازیابی كشور اظهار داشت: هم اكنون ایستگاه های این شبكه برمبنای نیاز و دقت مورد نظر و اهداف آن، به سه نوع درجه یك، دو و سه تقسیم بندی شده اند، و این ایستگاه ها بر طبق دستورالعمل های خاص خود احداث و اندازه گیری شده اند. طول مسیر شبكه درجه ۱ و ۲ و ۳ سراسری به بیشتر از ۸۴۰۰۰ كیلومتر می رسد.
وی اضافه كرد: طول شبكه ترازیابی درجه یك كشور كه فاصله نقاط در آن بین ۵.۱ تا ۵.۲ كیلومتر و در بیشتر از ۲۴۶ مسیر (عمدتا در امتداد راه های اصلی) طراحی شده است، حدود ۳۳۵۰۰ كیلومتر، طول شبكه ترازیابی درجه دو كشور كه فاصله نقاط در آن بین ۵.۲ تا ۴ كیلومتر و در بیشتر از ۲۶۰۰۰ كیلومتر در راه جاده ها طراحی شده و ۸۴۰۰ ایستگاه ترازیابی را دربرمی گیرد و طول شبكه ترازیابی درجه سه كشور كه فاصله نقاط در آن بین ۳ تا ۵ كیلومتر، در بیشتر از ۸۲۰ مسیر طراحی شده و ۸۲۰۰ ایستگاه ترازیابی را دربرمی گیرد، حدود ۲۵۰۰۰ كیلومتر است.
این مقام مسؤول گفت: مشاهدات سری دوم این شبكه، به منظور بررسی جابجایی های ارتفاعی پوسته زمین (ژئودینامیك) و تعیین ارتفاع نقاطی كه به دلیلهای مختلف سپس اندازه گیری سری اول از بین رفته بودند و باردیگر بازسازی می شدند از سال ۱۳۷۹ تا آخر سال ۱۳۸۸ شامل توسعه، تكمیل شبكه و باز اندازه گیری مجدد تعداد زیادی از ایستگاه ها انجام شد.
شفیعی در ادامه اظهار داشت: اهمیت این شبكه از زمانی بیشتر نمود پیدا كرد كه وقتی از اوایل دهه ۸۰، نقاط ارتفاعی قبلی مجدداً اندازه گیری شدند، در بعضی مناطق كاهش ارتفاعی قابل توجهی در فاصله دو اندازه گیری مشاهده شد و اینجا بود، كه برای اولین بار به صورت كاملا مستند و علمی وقوع پدیده فرونشست در ایران علنی شد.
وی با اشاره به اینكه بعضاً گفته می شود كه اولین گزارشات فرونشست در ایران مربوط به دهه ۴۰ شمسی است، گفت: با عنایت به اینكه اساساً در آن زمان شبكه ارتفاعی قابل اتكایی در كشور وجود نداشته است، این مطلب را نمی توان چندان معتبر دانست. بنظر می رسد گاهی كاهش سطح ارتفاع آب های زیرزمینی با فرونشست یكسان گرفته می شود، در حالیكه لزوما اینگونه نیست. دقیق ترین روش جهت بررسی وقوع یا عدم وقوع فرونشست و میزان آن، اندازه گیری تغییرات ارتفاعی در سطح پوسته زمین است كه این امكان صرفا با دانش، فناوری ها و تجهیزات حوزه مهندسی نقشه برداری فراهم می شود.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب